در شرایط پیچیده کنونی روابط بین‌الملل، ایران و امریکا مذاکرات خود را در آستانه دور جدیدی از تعاملات آغاز می‌کنند.
*** مقدمه‌ای بر مذاکرات ایران و امریکا
به گزارش صنایع، علی سعدوندی در یادداشتی درباره مذاکرات ایران و آمریکا، نوشت:
اگرچه سایه بی‌اعتمادی و تنش‌های تاریخی بر این فضا سنگینی می‌کند، تحلیل واقع‌بینانه از ظرفیت‌ها و محدودیت‌های هر دو طرف نشان می‌دهد که اتخاذ رویکردی مبتنی بر عقلانیت استراتژیک و خرد سیاسی می‌تواند زمینه‌ساز دستیابی به منافع متقابل در مذاکرات ایران و آمریکا و ثبات منطقه‌ای گردد.
*** چالش‌های اساسی در مذاکرات ایران و امریکا
در این راستا، هر یک از طرفین باید با درک عمیق از موازنه قدرت موجود و پرهیز از محاسبات مبتنی بر توهم برتری مطلق، گام‌های سنجیده‌ای را به سوی یک راه حل جامع و پایدار بردارند. برای نیل به این هدف، صرف توسل به ابزارهای سنتی قدرت، نظیر تهدید و تطمیع، به تنهایی کافی نبوده و نیازمند خلق سازوکارهای نوین تعامل هستیم که بتواند منافع اساسی هر دو کشور را به شکلی متوازن تامین نماید.
در شرایط فعلی، ارائه یک تهدید معتبر، کارآمد و باورپذیر از سوی ایران، با توجه به محدودیت‌های موجود، با چالش‌های جدی مواجه است. به همین ترتیب، ارائه یک تشویق مؤثر و باورپذیر از سوی ایالات متحده، با توجه به میراث خصومت‌های گذشته و ملاحظات سیاست داخلی، نیز چندان سهل به نظر نمی‌رسد.
*** راهکار شرایط پیچیده مذاکرات ایران و امریکا
مذاکرات ایران و امریکا فرصتی برای دستیابی به یک راهبرد برد-برد فراهم می‌کند. ایران می‌تواند با ارائه یک «پل طلایی» هوشمندانه، زمینه‌ای را فراهم کند که نه تنها منافع اقتصادی و راهبردی خود را تامین نماید، بلکه برای طرف آمریکایی نیز یک “پیروزی سیاسی” قابل توجه به همراه داشته باشد و ریسک‌های ناشی از تغییر رویکرد پس از دهه‌ها تنش را کاهش دهد.
به باور ما، پیشنهاد ایجاد یک منطقه تجارت آزاد (FTA) میان ایران و ایالات متحده می‌تواند این “پل طلایی” را تجسم بخشد. این ایده، با در نظر گرفتن ملاحظات کلیدی زیر، می‌تواند به عنوان یک چارچوب جذاب برای هر دو طرف مطرح گردد:
*** مزایای اقتصادی پیمان تجارت آزاد برای ایران/ رفع تحریم‌های اقتصادی و رونق اقتصادی با حفظ منافع داخلی
پیمان تجارت آزاد می‌تواند به عنوان یک مکانیسم قوی برای رفع تدریجی و نهایتاً لغو تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی علیه ایران عمل کند.
دسترسی به بازارهای جهانی و جریان فن‌آوری به روز، تاثیرات بسیار مثبتی بر اقتصاد ایران خواهد داشت و به بهبود معیشت مردم منجر خواهد شد. این در حالی است که با توجه به ماهیت کالاهای وارداتی احتمالی از آمریکا، صنایع داخلی ایران در کوتاه‌مدت با تهدید جدی مواجه نخواهند شد و بلکه می‌توانند از ورود فناوری و کالاهای سرمایه‌ای بهره‌مند گردند.
*** حفظ و تقویت منافع اقتصادی داخلی با بهره‌گیری از فرصت‌های جدید
با توجه به اینکه بخش عمده صادرات ایالات متحده به ایران احتمالاً شامل کالاهای با فناوری بالا و کالاهای سرمایه‌ای خواهد بود که رقیب جدی در داخل ایران ندارند و بلکه می‌توانند به ارتقای سطح فناوری و تولید در کشور کمک کنند.
این پیمان نه تنها تهدیدی برای صنایع داخلی نخواهد بود، بلکه می‌تواند فرصت‌های جدیدی برای رشد و توسعه آن‌ها فراهم آورد. هزینه اقتصادی مستقیم برای ایران در این تبادل تجاری بسیار ناچیز بوده و منافع آن غلبه دارد.
*** ارتقای جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی
ایران با دستیابی به توافقی جامع و پایدار در مذاکرات ایران و امریکا می‌تواند جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی خود را ارتقا دهد و فصل جدیدی در روابط خارجی کشور بگشاید.
*** فرصت‌های اقتصادی و سیاسی برای آمریکا/ پیروزی سیاسی و اعتبار بین‌المللی در بحبوحه تنش‌های تجاری
امضای یک پیمان تجارت آزاد با ایران، پس از دهه‌ها خصومت، در حالی که دولت ترامپ درگیر یک جنگ تعرفه‌ای با بسیاری از کشورهای دوست و هم‌پیمان نیز بوده است، می‌تواند به عنوان یک اقدام جسورانه و نشانه‌ای از رویکرد غیرمتعارف و مبتنی بر «معامله بزرگ» رئیس‌جمهور ترامپ تلقی شود.
این امر می‌تواند در عرصه بین‌المللی، تصویری از یک سیاست خارجی پویا و فراتر از چارچوب‌های سنتی را به نمایش بگذارد و اعتبار سیاسی قابل توجهی برای ایشان به ارمغان آورد. به عنوان مثال، می‌توان به رویکردهای غیرمنتظره در مذاکرات با سایر رقبا اشاره کرد که نشان‌دهنده تمایل دولت ترامپ به شکستن الگوهای پیشین است.
*** حفظ و تقویت منافع اقتصادی داخلی با بهره‌گیری از فرصت‌های جدید
با توجه به اینکه بخش عمده صادرات ایالات متحده به ایران احتمالاً شامل کالاهای با فناوری بالا و کالاهای سرمایه‌ای خواهد بود که رقیب جدی در داخل ایران ندارند و بلکه می‌توانند به ارتقای سطح فناوری و تولید در کشور کمک کنند، این پیمان نه تنها تهدیدی برای صنایع داخلی نخواهد بود، بلکه می‌تواند فرصت‌های جدیدی برای رشد و توسعه آن‌ها فراهم آورد. هزینه اقتصادی مستقیم برای ایران در این تبادل تجاری بسیار ناچیز بوده و منافع آن غلبه دارد.
*** پیروزی سیاسی و اعتبار بین‌المللی در بحبوحه تنش‌های تجاری
امضای یک پیمان تجارت آزاد با ایران، پس از دهه‌ها خصومت، در حالی که دولت ترامپ درگیر یک جنگ تعرفه‌ای با بسیاری از کشورهای دوست و هم‌پیمان نیز بوده است، می‌تواند به عنوان یک اقدام جسورانه و نشانه‌ای از رویکرد غیرمتعارف و مبتنی بر «معامله بزرگ» رئیس‌جمهور ترامپ تلقی شود. این امر می‌تواند در عرصه بین‌المللی، تصویری از یک سیاست خارجی پویا و فراتر از چارچوب‌های سنتی را به نمایش بگذارد و اعتبار سیاسی قابل توجهی برای ایشان به ارمغان آورد. به عنوان مثال، می‌توان به رویکردهای غیرمنتظره در مذاکرات با سایر رقبا اشاره کرد که نشان‌دهنده تمایل دولت ترامپ به شکستن الگوهای پیشین است.
*** جذب حمایت طبقه کارگر و تاکید بر گشایش بازارهای جدید بدون تحمیل هزینه بر ایران
با توجه به تمرکز دولت ترامپ بر حمایت از صنایع داخلی و طبقه کارگر، یک پیمان تجارت آزاد با ایران می‌تواند با این استدلال توجیه شود که دسترسی تولیدکنندگان آمریکایی به یک بازار بزرگ نوظهور را فراهم کرده و در بلندمدت به نفع اقتصاد ایالات متحده خواهد بود.
در شرایطی که تعرفه‌ها با سایر شرکا چالش‌هایی ایجاد کرده است، گشودن یک بازار جدید بدون تحمیل هزینه‌های اقتصادی بر ایران، می‌تواند به عنوان یک دستاورد سیاست خارجی هوشمندانه و به نفع کارگران آمریکایی تبلیغ شود.
این امر به ویژه از آن جهت اهمیت دارد که ساختار صادراتی ایالات متحده به ایران عمدتاً شامل کالاهای با فناوری بالا و سرمایه‌ای است که رقابت مستقیمی با صنایع داخلی ایران نداشته و بلکه می‌تواند مکمل آن‌ها در مذاکرات ایران و امریکا باشد.
*** مقرون به صرفه بودن سیاسی و اقتصادی برای ایالات متحده (با هزینه اقتصادی ناچیز برای ایران)
در شرایط فعلی، حجم تجارت ایالات متحده با ایران محدود است و ساختار کالاهای قابل مبادله به گونه‌ای است که احتمال واردات گسترده کالاهای آمریکایی که به صنایع داخلی ایران آسیب بزند، پایین است.
بنابراین، امضای پیمان تجارت آزاد و حذف تعرفه‌ها در کوتاه‌مدت ممکن است تاثیر اقتصادی چشمگیری بر آمریکا نداشته باشد، اما پتانسیل رشد آتی با باز شدن بازار ایران قابل توجه خواهد بود. از منظر سیاسی، این اقدام می‌تواند یک پیروزی بزرگ برای دولت ترامپ محسوب شود بدون آنکه ایران هزینه‌ای برای آن پرداخت کند.
پیش‌نیازها و ملاحظات تکمیلی/ حل و فصل جامع مسائل مورد اختلاف
موفقیت مذاکرات ایران و امریکا به اراده سیاسی قوی هر دو طرف برای حل اختلافات از طریق گفتگوهای سازنده نیاز دارد. طرفین می‌توانند در مذاکرات ایران و امریکا از پیمان تجارت آزاد به عنوان چتری فراگیر استفاده کنند که سایر جنبه‌های روابط را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
*** مدیریت واکنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی
ایران باید از پیش برای مدیریت واکنش‌های احتمالی برخی کشورهای منطقه‌ای و بین‌المللی برنامه‌ریزی کرده و با ایجاد منافع مشترک، حمایت یا حداقل عدم مخالفت آن‌ها را جلب نماید. به عنوان مثال، می‌توان سازوکارهایی را در نظر گرفت که منافع کشورهای همسایه نیز در این چارچوب لحاظ شود.
*** تضمین پایداری توافق
به گزارش صنایع، نویسنده در پایان، آورده است:
برای اطمینان از پایداری این توافق در بلندمدت، ایجاد نهادهای مشترک برای نظارت بر اجرای آن و حل اختلافات احتمالی ضروری خواهد بود.
در پایان، اعتقاد راسخ داریم که با اتخاذ رویکردی هوشمندانه، واقع‌بینانه و مبتنی بر منافع ملی، می‌توان از تهدید فرصت ساخت و یک فصل جدید در روابط ایران و ایالات متحده گشود. پیشنهاد ایجاد منطقه تجارت آزاد، با فراهم کردن یک “پل طلایی” با حداکثر منافع اقتصادی برای ایران، می‌تواند گامی مهم در این راستا بوده و زمینه‌ساز صلح و ثبات پایدار در منطقه گردد.
نویسنده: علی سعدوندی – کارشناس مسائل اقتصادی
انتهای پیام///
